Hazal Yalın
Bu haftanın seçkisinde dördü direkt yahut dolaylı olarak Türkiye’yi de ilgilendiren beş haber var. Komünist Partisi’nin haftalık yayın organı Pravda, Rusya’da ortaya çıkan ilaç badiresinin bir “ilaç turizmine” yol açtığını belirtiyor. İzvestiya, Rusya-Türkiye İş Kurulu Lideri Aleksey Yegarmin’den Rusya’nın “Mir” kartlarının Türkiye’de kullanımı üzerine görüş almış. Moskovskiy Komsomolets’e konuşan RANHiGS profesörlerinden Olga Şatalov, “toksik para birimleri” yerine ödemelerde BAE dirhemi ve Türk lirasının kullanılabileceği görüşünde. Kommersant ise bu iki para ünitesinin de bankalarda nakit alım satım süreçlerinin başladığını duyuruyor. Krasnaya Vesna’ya gelince, Britanya’nın yeni başbakanı Liz Truss’ın siyasi macerasını ele almış; lakin çeviride yalnızca Rusya’ya ait kısımları kullanıyorum.
‘Rusya’da Türk lirası nakit alım-satım süreçleri başladı’
Rusya’da özel bireyler tarafından dost ülkelerin ulusal paralarının nakit biçimiyle alım satımı talebi ortaya çıktı; bankalar bu talebi karşılamaya çalışıyorlar. Bunların başında Çin yuanı geliyor; pazarın en büyüklerinin büyük kısmı yuanla döviz alım-satım süreçlerini sağlıyor. Lakin nakit döviz alış-verişine mevzu olacak para ünitelerinin sayısı da artıyor. Promsvyazbank (PSB) birkaç gün evvel Rusya vatandaşları için Türk lirası, Sovkombank da BAE dirhemi alım-satım süreçlerini başlattı. Uzmanlara nazaran turistler ortasında olduğu üzere dolar ve avroya alternatif arayan müstakil yatırımcılar ortasında da “yumuşak” para ünitelerine talep var. …
Rusya’da bankacılık piyasasının birinci onundaki PSB, birkaç gün evvel Rusya vatandaşları için öteki bir “yumuşak” para ünitesinin alım-satım süreçlerini başlattı: Türk lirasının. Bankanın açıklamasına nazaran: Banka veznelerinde vatandaşlardan gelen hacimlerde lira alımı yapılabiliyor. Müşteriler ortasında Türkiye’de nakit parayla alışveriş yapmak için Türk parasına yönelik bir talep var; müşteriler Türkiye gezisinden sonra kalan paranın iadesini de talep ediyorlar.” PSB’nin değerlendirmelerine nazaran dost ülkelere turist akışının artması ölçüsünde “yumuşak” para ünitelerini alım-satım cirosu da büyüyebilir. … (K. Dementyeva, Y. Poslavskaya / Kommersant, 8 Eylül)
‘İlaç turizmi’
İlaç pazarını inceleyen analitik araştırma şirketlerinin bilgilerine nazaran bu yılın ikinci yarısında Rusya’da 275 eczane kapandı. Eczanelerin kapanması sürecek, raflar da boş kalacak. Analistler şimdiden 80’den fazla ilaç çeşidinin piyasadan kaybolduğunu kaydediyorlar.
Birçok federal bölgede şu ya da bu ilaç bulunamıyor. Kelam konusu olanlar da hafif soğuk algınlığı ilaçları değil, bazen epilepsi yahut kistik fibrosis üzere vefat tehlikesi olan ağır hastalıklara karşı ilaçlar.
Bu yalnızca hastaların görüşü de değil. Sıhhat çalışanları da ilaçlara erişimde dertler olduğunu anlatıyorlar. Sıhhat çalışanlarının uzaktan eğitim hizmetini gören vrachu.ru’nun araştırmasına nazaran, görüşüne başvurulan sıhhat çalışanlarının yüzde 65’i kimi yaygın ilaçların temininde sorunlarla karşılaşmışlar; en çok da insülin, antibiyotikler, antikonvülsanlar ve hormonlar. Yaklaşık yüzde 56’sı da hastaların gerekli ilaçları eczanelerde bulamadıklarından yakındıklarını söylemiş.
Böylece yerli insüline geçirilen şeker hastalarında problemler başladı, çünkü birçok hasta bu ağır geçişi kaldıramıyor.
Bu durumda hastaların ve yakınlarının kendi başlarının devasına bakmaktan ve hayatta kalmaktan öteki yolları kalmıyor. …
Hayat pamuk ipliğine bağlandığında, ağrı ve ıstırap olağan varlığını sürdürmeye müsaade vermediğinde yurtdışında aramaya çıkmak gerekiyor. Böylelikle, gözler yaşlı olarak “eczane turizmi” başladı; akrabalar, tanıdıklar, ortacılar ilaç almak için Türkiye’ye gidiyorlar. Bu işin nasıl görüleceği de lisandan lisana dolaşıyor: nasıl gidilir, nerede kalınır, tıbbi yardım ve fiyatı uygun ilaçlara reçete almak için hangi doktora ve nasıl başvurulur? … (M. Panova / Pravda (RFKP), 2-5 Eylül))
‘Dış ticaret ödemeleri için BAE dirhemi ve Türk lirası’
Rusya Kamu İktisadı ve Kamu Hizmetleri Akademisi (RANHiGS) Stavropol Şubesi’nden Profesör Olga Şatalov’a nazaran son aylar Rusya iktisadı için dünyadaki esas para ünitelerine, dolar ve avroya bağımlılığın azaldığı süreçlerle niteleniyor.
Şatalov’a nazaran:
“Rusya rublesine, keza bütün olarak ülkemize karşı saldırgan siyaseti dikkate alırsak, eski batılı ortaklarımız Rusya’ya karşı gerçek tavırlarını gösterdiler ve Rusya’nın yalnızca prensipte hesaba katılması gerekmeyen ucuz hammadde tedarikçisi olarak kalkınması vizyonunu benimsediler.”
Şatalov, “bu koşullarda ulusal kamu iktisadının olağan gelişmesinin fakat dolarizasyondan uzaklaşarak ve temel ödemeleri alternatif para ünitelerine, öncelikle de yuan ve Hint rupisine geçirmekle mümkün” olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Keza ödemeler, dolar karşısındaki pahası onlarca yıldır değişmeyen BAE dirhemine ve Türk lirasına geçirilir, çünkü bu ikincisiyle Rusya ortasında ticaret hacmi son beş aydır çok büyük ölçüde arttı.”
Şatalov kelamlarını şöyle bağlıyor:
“Alternatif para ünitelerine tam bir geçiş için temel koşullar, bunların istikrarı, ilgili emtia akışının temin edilmesi ve idari manilerin bulunmaması olmalı.” (Moskovskiy Komsomolets, 9 Eylül)
‘Batı’nın Rusya-Türkiye ortasında genişleyen ticaret hacminden rahatsızlığı lafta’
Rusya-Türkiye İş Kurulu Lideri Aleksey Yegarmin, İzvestiya’ya verdiği mülakatta, yaz döneminin sonu itibariyle Rusya’nın “Mir” kartlarının fiilen Türkiye’deki bütün turistik bölgelerde kabul edildiğini, şu anda da devlet kurulları düzeyinde bunların yıl sonuna kadar bütün otellerde kullanılması probleminin tahlile kavuşturulmaya çalışıldığını söyledi. Yegarmin’in değerlendirmesine nazaran 2022 sonuna kadar Rusya ile Türkiye ortasındaki ticaret hacmi 80 milyar dolara ulaşabilir; bu da iki ülke önderinin daha 2018’de mutabık kaldıkları 100 milyar dolar düzeyine yakın bir ölçü. Yegarmin birebir vakitte şunu da vurguladı: Medyada çıkan, Batı’nın Rusya ile Türkiye’nin ticaretinin artışından rahatsızlık duyduğu haberleri “lafta müdahale” olarak kalacak. Yegarmin, yaptırım tehditlerinin Moskova ile Ankara ortasındaki ticari münasebetleri radikal biçimde etkilemeyeceğinden emin. … (E. Baynazarov / İzvestiya, 6 Eylül)
‘Truss’ın Rusya demeçleri’
Liz Truss, dışişleri bakanlığı vazifesindeki daha birinci konuşmasında, Ukrayna’da silahlı bir çatışma çıkabileceğini ve Rusya’nın bu türlü bir çatışmaya girerse “stratejik hata” yapacağını söylemişti. Britanya diplomasisinin yeni başına nazaran burada Ukrayna kelam konusu değildi: “Mesele Ukrayna’da değil, sorun Rusya’nın, Ukrayna’nın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne hürmet duyması,” demişti. …
Rusya 24 Şubat’ta Ukrayna’nın denazifikasyonu ve demilitarizasyonu için özel askeri operasyona başladığında Truss son derece sert bir tavır takındı, retorikte yalnızca başbakan B. Johnson’u değil, başbakandan çok daha cüretkâr sözler kullanan savunma bakanı B. Wallace’ı da geride bıraktı.
Truss 10 Mart’ta ABD ziyareti sırasında Washington’daki konuşmasında, Rusya’nın Ukrayna’daki özel askeri operasyonunun “11 Eylül 2001 olayları ölçeğinde bir paradigma kayması” olduğunu söyledi. Truss şöyle dedi: Vereceğimiz karşılık bu yeni periyodun modelini belirleyecek. Şayet Putin’i ve gelecekteki Putinleri pek önemli olduğumuza ikna etmek istiyorsak öbür türlü davranmalıyız.” …
Truss, 7 Nisan’da Brüksel’de NATO dışişleri bakanları toplantısında, “Rusya ile işbirliği devrinin sona erdiğini” söyledi ve ekledi: “Avrupa güvenliğine yönelik, dayanıklılık, savunma ve caydırıcılığa dayanan yeni bir yaklaşıma gereksinimimiz var.”
27 Nisan’da Londra belediye liderinin rezidansındaki paskalya partisinde … Büyük Britanya’nın Rusya’yı yenmek için risk almaya ve masraf üstlenmeye hazır olduğunu söyledi. … “Ukrayna’daki savaş bizim savaşımızdır, herkesin savaşıdır, zira Ukrayna’nın zaferi hepimiz için stratejik zorunluluktur.” …
Truss ayrıyeten tansiyonun mümkün tırmanış senaryolarını da çizdi: “Ukrayna’dan öteki Batı Balkanların ve Moldova ve Gürcistan üzere ülkelerin de egemenlik ve hürriyetlerini korumak için istikrar ve imkânlara sahip olmasını temin etmeliyiz.”
Truss, 21 Haziran’da Ukrayna Dışişleri Bakanı D. Kuleba ile ortak imzalı bir makalede, Büyük Britanya’nın Ukrayna’daki çatışmayı tırmandırmaya devam etmeye kararlı olduğunu gösterdi: “Bu herkesin savaşı, zira Ukrayna’nın zaferi ne kadar vakit alırsa alsın hepimizin menfaatlerine karşılık veriyor.”
Truss en provokatif açıklamalarından birini 30 Haziran’da BBC’ye yaptı ve Kırım’ı kastederek … “Rusya tarafından istila edilmiş olan bütün Ukrayna’nın kanunsuz işgal altında olduğunu” söyledi. …
Rusya’nın öngörülebilir bir gelecekte bütün Ukrayna’dan dışarı çıkarılmasını hükümetin mümkün görüp görmediği sorusuna da şu karşılığı verdi: “Bu gerçekçidir; aslında bu yüzden ek silah yardımında bulunuyoruz.” … (N. Sevryukova / Krasnaya Vesna, 7 Eylül)