Türk Lirası’nın cazibesini artırıp dolarizasyonu azaltmak için geçen yılın son haftasında uygulamaya alınan kur muhafazalı mevduat ile Merkez Bankası’nın liralaşma stratejisi, mevduat ve kredilerde TL’nin tercih edilmesini sağladı. TL mevduatın iki kat arttığı yılın birinci 9 ayında, döviz kredilerinde rekor azalış yaşandı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun bilgilerine nazaran, TL mevduatta yalnızca 13 Eylül’de tek bir günde 60 milyar liralık artış yaşandı. TL mevduatta son 1 aydaki artış ise çeyrek trilyonu geçti.
1 GÜNDE 60 MİLYAR TL ARTIŞ
BDDK bilgilerine nazaran 11 Ağustos’ta 3 trilyon 408 milyar lira olan TL mevduatın toplam büyüklüğü, 13 Eylül prestijiyle 3 trilyon 659 milyar TL ile tarihinin en yüksek düzeyine çıktı. Bu süreçte TL mevduatta yaşanan artış ise 251 milyar lira oldu. TL mevduat, 12 Eylül’deki 3 trilyon 599 milyar liralık büyüklüğü nazaran ise yalnızca 1 günde 60 milyar lira artarak, tarihin en büyük günlük yükselişini yakaladı. Toplam mevduatın 7 trilyon 966 milyar lira olduğu 13 Eylül prestijiyle TL mevduatın sistemdeki hissesi yüzde 46’ya ulaştı. Kur muhafazalı mevduat uygulamasının başladığı 2021 yılının son haftasından bu yana ise TL mevduatta iki kat artış oldu. 22 Aralık 2021’de 1 trilyon 833 milyar lira olan TL mevduatta 13 Eylül 2022 prestijiyle ulaşılan 3 trilyon 659 milyarlık düzeye nazaran artış yüzde 100’e ulaştı. TL mevduatın 2021 sonunda toplam mevduattaki hissesi ise yüzde 37 düzeyinde bulunuyordu. Birebir periyotta döviz hesaplarının büyüklüğü ise 24 milyar 260 milyon dolar azaldı.
DÖVİZE İLGİ AZALDI
Sabah’ın haberine nazaran, Kur muhafazalı mevduat uygulaması ile dövize talebin de azaldığı gözlendi. TL mevduatın çeyrek trilyon arttığı 11 Ağustos tarihinden 13 Eylül’e kadar olan periyotta döviz hesapları 4 milyar 331 milyon dolar azalarak 241.7 milyar dolardan 237.3 milyar dolara geriledi. Bu periyotta kişisel döviz hesaplarında 3.2 milyar dolar, şirketlere ilişkin hesaplarda ise 1.1 milyar dolar çözülme yaşandı.
HEDEF TL YÜKLÜ FİNANSAL YAPI
TÜRKİYE Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye’nin yatırım, istihdam, üretim ve ihracatla kalıcı fiyat istikrarını yakalayarak sürdürülebilir biçimde büyümesini hedefleyen Türkiye İktisat Modeli’nin baş ögelerinden biri olarak uygulamaya aldığı liralaşma stratejisi meyvelerini vermeye devam ediyor. TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu, geçen hafta Merkezin Güncesi’nde yayımlanan blog yazısında, Liralaşma stratejisi ile birlikte, hane halkı, firma ve bankacılık kesitlerinin varlık ve yükümlülüklerinde Türk lirası cinsi kalemlerin yükünün kademeli bir halde artırılmasının, böylelikle finansal sistemin bütüncül olarak Türk lirası yüklü bir yapıya kavuşmasının hedeflendiğini söz etmişti. Kavcıoğlu, “Liralaşma stratejimiz ile ekonomik modelimizin para siyasetine ait sütunlarını inşa ediyor ve özgür piyasa dinamikleri çerçevesinde sürdürülebilir fiyat istikrarını sağlayacak kalıcı ıslahatlara odaklanıyoruz. Temel önceliğimiz, liralaşma stratejisi sayesinde enflasyonla uğraşta uzun yıllardır yapısal sorun olmayı sürdüren, yüksek mahallî para ikamesi problemini çözmek ve kalıcı dış istikrar sürdürülebilirliğini sağlamaktır” değerlendirmesinde bulunmuştu.
KREDİLER DE TL’YE DÖNDÜ
MERKEZ Bankası’nın uyguladığı liralaşma stratejisi, kredilerde de tesirini gösterdi. 24 Aralık 2021 tarihinde 4 trilyon 635 milyar lira olan toplam kredi hacminin 2 trilyon 815 milyar lira ile yüzde 60’ını TL krediler, 157 milyar 739 milyyon dolarla (1 trilyon 820 milyar lira) yüzde 40’ını döviz kredileri oluşturuyordu. 9 Eylül 2022’de ise 6 trilyon 690 milyar Tl olan toplam kredi hacminin yüzde 63’ünü 4 trilyon 210 milyar lira ile TL krediler oluşturdu. Döviz kredilerinin büyüklüğü ise 136 milyar 777 milyon dolara geriledi. Döviz kredi hacmindeki azalma 20.9 milyar dolara ulaştı.
KKM 1.3 TRİLYONU GEÇTİ
KUR muhafazalı mevduat uygulamasının yürürlüğe girdiği 22 Aralık 2021’den bu yana döviz hesaplarında yaşanan 24.3 milyar dolarlık çözülmenin 17.2 milyar doları ferdî hesaplarda, 7.1 milyar doları şirketlerin hesaplarında oldu. Kur muhafazalı mevduat hesaplarının büyüklüğü 9 Eylül 2022 tarihi prestijiyle 1 trilyon 327 milyar liraya çıktı. Kur muhafazalı mevduat ve iştirak hesaplarında gerçek ve hükmî yatırımcı sayısı toplamda 2 milyon 138 bin 489’a ulaştı.