VAN – Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Lider Yardımcısı ve İzmir Milletvekili Murat Bakan, Van-İran sınırındaki mülteci geçişlerini yerinde incelemek üzere geçen hafta sonunu Van’da geçirdi. Bakan’a, TBMM İçişleri Komitesi Üyesi ve CHP Aydın Milletvekili Evrim Karakoz, CHP Göç Kurulu Üyesi Nuray Ekşi ve CHP Van İl Başkanı Seracettin Bedirhanoğlu eşlik etti.
CHP’li Bakan, Van’ın İran sınırındaki köyleri gezdi ve köylüler ile görüştü. İki günlük saha çalışmasının akabinde Gazete Duvar’ın sorularını yanıtlayan Bakan, sınırdan günlük geçişlerin 300 bireye ulaştığını, mültecilerin bir kısmının uyuşturucu ticaretinde kullanıldığını ve yakalanan mülteci sayısının tamamının kamuoyu ile paylaşılmadığını söyledi. Bakan: “Türkiye bir göç havuzu. Bu havuza giriş var, çıkış yok.”
CHP Genel Lider Yardımcısı Murat Bakan, Gazete Duvar Van Temsilcisi Kadir Bahadır’ın sorularını yanıtladı. ‘DUVARI AŞTIKTAN SONRA HİÇBİR MANİ YOK’
Van’da ve hudutta incelemelerde bulundunuz. Huduttaki birçok köye gidip, çok sayıda görüşme gerçekleştirdiniz. Ne üzere bilgiler edindiniz? Birinci izlenimleriniz ne oldu?
Ben açıkçası hudut güvenliği diye bir şey olmadığını düşünüyorum. Ben huduttan geçişlerin en ağır olduğu bölgeye gittim. Ben buradan oraya gidene kadar emniyete de haber vermedim. Bir vatandaş olarak rahatça gittim. Dönerken de iki denetim noktasından geçtim lakin hiçbir güvenlik denetimi ile karşılaşmadım. Denetim olmadan geçtik, geldik. O iki güvenlik denetim noktasını aşmak da çok güç değil. Hasebiyle duvarı aştıktan sonra, bilhassa kentlerde de farklı bir denetim noktası olmadığı için bu bölgeden İstanbul’a kadar geçişin önünde hiçbir pürüz yok.
‘İÇİŞLERİ BAKANLIĞI YA BİLMİYOR YA DA GÖZ YUMUYOR’
Sınırdan günlük geçişlerle ilgili sayısal bilgilere ulaşabildiniz mi? Son durum nedir?
Biz olağan ki ana muhalefet partisi olduğumuz için sivil-asker bürokrasiden bilgi kaynaklarımız var. Bize bilgi geliyor. Ülkenin geleceğiyle ilgili, bilhassa göç siyasetleriyle ilgili tasası olan vatandaşlardan bilgi geliyor. Bilgi kaynaklarımız bize Van’da, günlük taban 300 geçişin olduğunu söylüyordu ama İçişleri Bakanlığı ısrarla bunu reddediyordu. Biz burada sivil-asker bürokrasi ile irtibatımızı tekrar kurduk, görüştük ve köylülerle görüştük. Tüm yaptığımız görüşmeler birebir şeye işaret ediyor. İçişleri Bakanlığı burada ne olup bittiğini bilmiyor ya da biliyor ancak göz yumuyor
Bakan, Van’ın İran sınırındaki köylerinde incelemeler yaptı. ‘YAKALANANLARIN TAMAMI KAMUOYU İLE PAYLAŞILMIYOR’
İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamalarda ‘kuş uçurtulmadığı’ söyleniyor. Lakin birebir bakanlığa bağlı olan Van Emniyet Müdürlüğü, periyodik olarak paylaştığı basın bültenlerinde yakalanan mültecilere ve organizatörlere yer veriyor. Hakikaten geçtiğimiz hafta 21 mültecinin yakalandığı Van Emniyet Müdürlüğü tarafından bildirildi. Bu durumu nasıl değerlendirirsiniz?
İşte bu aslında İçişleri Bakanlığı’nın tutarsızlığını ortaya koyuyor. Van İl Emniyet Müdürlüğü, benim buraya gelişimden itibaren o bültenleri de kesebilir. Lakin bugüne kadar tüm bültenlerine baktığınızda sonu geçtikten sonra yakalanan göçmenlerle ilgili bilgi var. Bir de bizim tekrar buradan bir öteki bilgi ise yakalananlarının tamamının kamuoyu ile paylaşılmadığıdır. Anında deport ediyorlar. Lakin buradan deport edecekleri anda, öbür taraftan kaçakçıların haberi oluyor. Münasebetiyle çıkan tekrar giriyor.
‘AYNI ANDA ÇOK SAYIDA NOKTADAN GEÇİŞ YAPILIYOR’
Sınırda güçlü kış kaideleri oluşmaya başladı ve mülteci geçişleri bu mevsimde daha fazla artıyor. Bu kurallarda hududu geçmek ve hatta kent merkezlerine ulaşmak nasıl mümkün olabiliyor?
Özellikle soğuk havalarda, fırtınalı havalarda, havanın kapalı olduğu periyotta sondaki gece görüş sistemleri, termal kameralar ve dronların tesiri ortadan kalkıyor. Bizim aldığımız bilgiye nazaran; birebir anda çok sayıda noktadan geçiş yapılıyor. Geçmişte hudut duvarını aşmak için bir merdiven kullanıyorlardı. Artık artık ip merdiven kullanılıyor. Sona yakın olan köylerden ve yola yakın noktalardan geçiş tercih ediyorlar. Yani yürüme arasını kısaltarak, oradaki güvenlik vazifelilerinin müdahalesine imkân vermeden geçişi sağlıyorlar.
Tren raylarını takip ederek Van’a ulaşan Afganistan asıllı mülteciler (Fotoğraf: Ruşen Takva) ‘İRAN, HUDUDA KADAR GELMELERİNE MÜSAADE EDİYOR’
Sınırın öteki tarafındaki İran, mültecilerin Türkiye’ye geçişine nasıl bakıyor?
İran’daki Afgan nüfusun bir kısmı Şii. İran bunları makul göçmen olarak kabul ediyor. Onları sıhhat, eğitim üzere birtakım haklardan yararlandırıyor ve iş veriyor. Bunların çocuklarının bir kısmını da savaşçı olarak kullanıyor. Yemen’de, Suriye’de ve öbür yerlerde vekalet savaşında kullanıyor. Ama Sünni kökenli olanların Türkiye sonuna geldiğini öğrenince İran güvenlik kuvvetleri hiç dokunmuyor. Yani hududa kadar gelmelerine müsaade ediyor. İran teşvik ediyor.
‘HEDEF ÜLKE TÜRKİYE’
Peki, Afganistan’dan gelen mülteciler için Türkiye sadece bir geçiş güzergahı mı yoksa bir maksat ülke mi? Bu bahiste ne düşünüyorsunuz?
Afgan mülteciler üzerine yapılan akademik çalışmalar, yüzde 50’sinin amaç ülkesinin Türkiye olduğunu söylüyor. Yani gelenlerin zati yüzde 50’si diğer bir yere gitmek istemiyor. Türkiye onlar için yaşanabilir bir ülke. Bilhassa Sünni Peştular buradaki iktidarla özdeş. Bilhassa, Nakşi geleneğinin Halidiye kolu, bunu bu türlü görüyor. Taliban rejimindeki güvenlik sorunundan değil Afganistan’dan gelenlerin birçok artık ekonomik sebeplerle geliyor.
‘TEŞVİK EDİCİ KONUŞMALAR YAPILIYOR’
Türkiye’de iktidarın mültecilere yönelik yaptığı konuşmalar, Afganistan’da bir davet olarak mı algılanıyor?
Ben şu anki iktidarın özellikle Afganistan’dan gelenlere sıcak baktığını düşünüyorum. Bunun şuurlu bir tercih olduğunu düşünüyorum. Zira baktığınızda, o coğrafyalardan Türkiye’ye gelinmesine yönelik teşvik edici konuşmalar yapılıyor. Birleşmiş Milletler’de yapılan konuşmada, ana muhalefeti suçlayan, ‘Bunlar çok acımasız’ dediği, ‘Biz bunlara bakıyoruz, barındırıyoruz’ dediği konuşma anında Afganistan’daki lokal lisanlara çevrilerek servis edildi.
‘GÖÇMENLE BİRLİKTE UYUŞTURUCU DA GELİYOR’
İran ile Türkiye arsındaki hudut sırf göç değil, birebir vakitte bir uyuşturucu rotası olarak da kullanılıyor. Bizim edindiğimiz bilgiler, birtakım mültecilerin uyuşturucu sevkiyatında kullanıldığı tarafında. Sizin bu hususta tespitleriniz neler?
Göçmen kaçakçılığı, bir iktisada dönüşmüş durumda. Bununla bir arada uyuşturucu da geliyor. Bilhassa metamfetamin geliyor. Yakalananların çantalarında en fazla yarım kilo ya da bir kilo uyuşturucu bulunduğunu öğrendiğimde, bunu çok kıymetli bir meblağ olarak görmemiştim. Ancak burada göçmen kaçakçıları ile irtibatta olanlar, benim görüştüğüm birtakım kaynaklarım şunu söylediler: Onlarca kümenin içinde dağıtıyorlar. Her birinin çantasına yarım kilo, bir kilo koyuyorlar. Bir tanesi yakalansa bile, uyuşturucunun yüzde 80’ini, 90’ını bu formda Türkiye’ye geçiyorlar.
‘TÜRKİYE’YE GİRİŞ VAR, ÇIKIŞ YOK’
Bütün bunlar yaşanıyorken, iktidarın göç siyaseti ile ilgili ne dersiniz?
Dünyada şu an, özellikle Avrupa Birliği ülkelerinin tamamı, sonlarının dışında göçü yönetmeye çalışıyor. Göçü dışarıda karşılamaya yönelik adımlar atıyor lakin Türkiye bir göç havuzu. Bu havuza giriş var, çıkış yok. İçişleri Bakanlığı ne diyor? ‘Bizden Avrupa’ya göçmen gitmiyor.’ Lakin açıklamalarında tutarsızlık var. Nasıl bir tutarsızlık var? 700 bin küsur süreksiz muhafaza altındaki Suriyeli göçmenin adreslerinde bulamadığını söyledi. Kısa bir mühlet sonra da bunların Avrupa Birliği’ne geçtiğini söyledi. Şayet bizim sonlarımız kapalıysa, Avrupa Birliği’ne kimse geçmiyorsa, bunlar nasıl geçti? Bizim tespitimiz şu; Türkiye içindeki resmi sayıyı azaltmaya yönelik ataklar bunlar. Bunları tespit edemiyorlar. Nerede olduğunu bilmiyorlar ve sayıyı azaltmaya yönelik atak yapıyorlar
‘VATANDAŞLIKLARINI İPTAL EDECEĞİZ’
İktidara aday bir siyasi partisiniz. Yakın gelecekte, iktidar olmanız durumunda, siz nasıl bir yol izleyeceksiniz? Mesela, Türkiye’ye mülteci olarak gelmiş ve daha sonra burada vatandaşlık almış şahıslar var. Onlarla ilgili nasıl bir karar alacaksınız?
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını yasal yollardan alan ve bununla ilgili tüm tüzel süreçleri tamamlayanlar var lakin bunların büyük çoğunluğu yasal olarak almadı. Mesela Afganistan’dan gelenlerin Türkiye’de ne süreksiz ikamet müsaadesi ne de memleketler arası muhafaza alma imkânı yok. Zira bir inançlı ülkeyi aşarak geliyorlar Türkiye. İran’ı aşarak gelmiş bir şahsa, burada vatandaşlık verdiğinde, bu memleketler arası hukuk açısından hakikat değil. Bir de istisnai olarak vatandaşlık verdikleri var, Suriye’den getirdikleri. Bunlar da yasa dışı olarak vatandaşlık almıştır. Türkiye’deki kanunlara uymayan, muhakkak oranda Türkçe konuşamadan, kendini söz edemeden, Türk kültürünü tanımadan, hiçbir şartı yerine getirmeden vatandaşlık alanların tümünün vatandaşlığını derhal iptal edeceğiz. Ama, Türkiye’ye gelmiş, yasal müracaatlarını yapmış, milletlerarası ve Türk hukuku nezdinde tüm kurallara uymuş bireylerle ilgili yapılabilecek bir şey yok fakat bunlar şu an vatandaşlık alanların pek azıdır.
