Sağlık çalışanları bilhassa pandemi periyodunda, kendi hayatlarından fedakarlık ederek canla başla çaba verdi. Hala da vermeye devam ediyor. O günlerde sıhhat çalışanlarını alkışlayanlar, tebrik ve minnet edenler ne kadar çoksa günümüzde şiddet, tehdit ve baskı yapanlar da bir o kadar çok…
Özellikle acil servis çalışanları ağır iş yükü, acil olmayan sebepler ile servisin ağır edilmesi ve hasta yakınlarının fiziki şiddetine maruz kalıyor. Bunlar sadece bildiklerimiz. Pekala bilinmeyenler neler?
Cumhuriyet, acil servis çalışanlarına sordu.
İşte acil servis çalışanlarının anlatımlarıyla, yaşananlar…
Acil serviste çalışmak neden sıkıntı? Ne üzere zorlukları var?
- Acil serviste çalışmak her şeyden evvel yapboz çözmek üzere. Elinizde ağır hasta müracaatından ötürü çok kısıtlı bir vakit ve bir ekip bir şikayetler var. Mümkün olan en az analizle en yanlışsız sonuca ulaşmak ve bunu yanlışsız bir biçimde yapmak gerekiyor. Aksi takdirde malpraktis davaları (doktor hatası) ile yüz yüze kalmak çok olası.
- Gece bile bitmek bilmeyen çok kalabalık. Fakat temel zorluk sebebi değişik sebebi ise serum. Herkes serum istiyor, muayene etmenize gerek yok. Yalnızca serum yazmanız kâfi. İlaca da gerek yok serum zati kâfi çabucak düzgünleştirir. Günde onlarca bireye gerek yok hengamesi etmek çok yoruyor.
- Acilde çalışmak mevcut koşullarda çok güç. Acil serviste çalışmanın temel sorunu ise bitip bilmeyen hasta sayısı. Hele birde bayram üzere bir tatil periyodu olunca aciller dolup taşıyor. İğne atsanız yere düşmüyor. Acil olmayan hastalardan acil hastalara vaktinizi hakikat düzgün ayıramıyorsunuz. Beşerler yarın berbat hastanın kendisi yahut bir yakını olabileceğini unutup acil servisi burun akıntısı üzere kolay münasebetlerle işgal ettiği sürece de sakinleşeceğe benzemiyor.
- Acil serviste gereksiz hasta girişi (özellikle yeşil alan hastaları) fazla yük oluşturuyor. Acil servislerin 7/24 açık olmasının sebebi hayati tehlikesi olan hastaların teşhis ve tedavilerinin süratlice sağlanması olmasına karşın maalesef müracaatların yüzde 90’ı ve daha fazlası acil hadise olmuyor. Bunun yanı sıra acil bir halde tedavi olmak istiyorlar.
- 2015’ten beri acil servis hemşiresi olarak çalışmaktayım. Pandemi periyodunda başka ülkelerdeki üzere koridorlara taşan vefatlar, günlerce muayene sırası bekleyen beşerler, sokaklara taşan test kuyruklarımız olmadı. Bu tabloyu kendimizden fedakarlık yaparak sağladık; tabibi, hemşiresi, ebesi, sıhhat memuru, bilgi kayıt çalışanı, paklık çalışanı, hasta bakıcı ve sayamadığım bir çok grup arkadaşımla kendi toplumsal sistemimizi, ailemizi, yeri geldi sıhhatimizi bir kenarda bıraktık ve kesintisiz kaliteli hizmet sunduk. Birinci devirlerde alkışlandık lakin bir mühlet sonra ‘şımardınız’, ’bu durumu da kullanıyorsunuz’ üzere laflar duyduk. İlerleyen vakitlerde fizikî şiddetler, ağza alınmayacak hakaretlerle büyüyerek çoğaldı. Toplumsal ömrün düzensizliği,can güvenliği olmaksızın çalışmaya devam etmek, ruhsal hezeyan… Hepsine karşın kesintisiz hizmete devam ediyoruz, fakat artık sesimizi duyun istiyoruz. İmkansızlık içinden imkan yaratıyoruz, görülmeyeni gösteriyoruz yalnızca öteki meslekleri üzere çalıştığımızın hakkını almayı insan üzere çalışmayı istiyoruz.
“NÖBETTEYKEN DÜŞÜK YAPAN GEBE HEMŞİRELERİMİZ OLDU”
Yaşayıp unutamadığınız berbat bir olay var mı? Varsa nedir?
- Bir sefer bir bebeğe 37.5 ateşi olduğu için tüm annelerin aşina olduğu hatta annesinin bilhassa yazmamı istediği etken unsuru ibuprofen olan bir ateş düşürücüyü konuta gidene kadar ateşlenmesi artmasın diye oral olarak içirtmiştim. Ne yazık ki çocuğumuz on dakika sonra ateşli havale geçirdi. Ve anneden çocuğunu zehirlediğim ve benim sebep olduğum üzere kelamlara maruz kaldım. Çocuğa bir şey olursa hastahaneyi yakarım üzere tehditler ve beddualar da eşlik etti tabi. Bu olayı unutmam pek mümkün değil.
- Nöbetteyken ağrısını hissetmesine karşın kendi durumunu ikinci planda tutup düşük yapan gebe hemşirelerimiz oldu. Çocuğu hasta halde konutta yalnız kalan, öbür çocuklar için 24 saat gözünü kırpmayan hemşirelerimiz oldu… Kendi nikahına nöbetten çıkıp yetişmekte zorlanan hemşirelerimiz, nikahtan sonra nöbete çabucak başlayan hemşirelerimiz oldu… Aylarca ailesini,çocuğunu göremeyen lakin hastasını tedavi edip ailesine kavuşturan hemşirelerimiz… Ve daha sayamadığımız bir çok olay…
- Bir hastam titreme şikayetleri ile benden sonraki gün acil servise tekrardan başvurmuş. Aile benim çocuğa yaptığım serumda bir şey olduğunu ve bunun hastayı zehirlediğini tez etmiş. Arkadaşlarım kayıtlardan bakmışlar yalnızca izotonik içine parasetamol yaptırmıştım. Dünyanın tahminen de en emniyetli ilacı lakin zehir olduğunu tez ettiler.
- 24 yaşında genç bir hastamızı tüm müdahalelere karşın kaybettik. Bu olayın üzerine hasta yakınları monitörlü alanın cam kapılarını yumruklayıp tekmelediler, o camlar çatladı bizler alanın en art kısmına sığınmak zorunda kaldık. Alanda tedavi olan hastaların gerilimden kimi taşitkardik, kimi hipertansif odu. Hasta yakınları açısından bakınca sevdiğin insanın hasta olması acı çekmesi ya da onu kaybetmek üzücü ve acı verici lakin reaksiyonlarımızı kendimizce yaşamalı etrafa ve çalışanlara ziyan vermemeliyiz. Zira bizler elimizden gelenin en güzelini yapmaya çalışıyoruz yapmaya da her vakit devam edeceğiz.
- Burun akıntısı, boğaz ağrısı olan bir hastam vardı ve genel durumu güzeldi, kolay bir boğaz enfeksiyonu geçiriyordu. Bana ısrarla ilaç kullanmayacağını ve serum istediğini söyledi. Ben kendisine yapmayacağımı söyleyip ayağa kalkınca köşeye kadar üzerime yürüdü. Bir aralıkta kendim dışarı çıkıp yakındaki polis odasına giderken de peşinden gelmeye devam ediyordu. Daha sonra polise bile küfürler etmekten çekinmiyordu. Bir bayan ve tabip olarak kendimi bu kadar inançsız hissettiğim olmamıştı.
- Bir gün acile orta yaşlarda bir erkek hasta geldi. elinde eski yıpranmış bir kağıt üstünde silinmeye yüz tutmuş ilaç isimleri vardı. Baktım üşütme ilaçları ve antibiyotik ismi yazıyor. Adam ‘bu ilaçları yaz’ dedi bana, ben de sordum ‘ne için kullanıyorsun’ diye, karşılığı ‘yıllardır kullanıyorum’ oldu. Antibiyotiğin daima kullanılan bir ilaç olmadığını ve bir şikayeti olmadan yapamayacağımı anlatmaya çalıştım. Yazmayacağımı fark edince bağırıp çağırmaya ve küfürler etmeye başladı . Güvenlik gelerek adamı aldı. Olay sonrası dışarıda oturup düşünmeye başladım; biz cahillik ile savaşıyoruz aslında hastalık ile değil…
- Çocuk alanında çalışıyordum 50 yaşlarında bir adam geldi. Yanında 10 yaşlarında çocuk vardı. Çocuğun tedavisi verilmiş elinde damar yolu vardı, hekim arkadaşlar bakmış lakin adam kimin baktığını hatırlamıyordu. Bu ortada harıl harıl hasta muayene etmeye tedavi etmeye çalışıyordum zira çocuk alanı çok ağır. Baktım bir anda ‘bizim sıramız gelmeyecek mi?’ diye ses yükseldi. Adama çocuğuna benim bakmadığımı, öteki bir alanda çocuğa tedavi verilmiş olduğunu, oraya gitmesi gerektiğini anlatmaya çalıştım. Adam, ‘ısrarla sen bakacaksın, sıramı da diğerlerine veriyorsun. Bizden evvel diğerlerine bakıyorsun bize bakmıyorsun’ dedi. Alkollü olduğunu anlayıp daha dikkatli bir biçimde anlatmaya çalıştım. En son hatırladığım; koskoca amca yakamdan tutmuş beni dövmeye çalışıyordu. Ona nazaran hastasına bakmıyordum. O sırada belinde silah olsa, sarhoşluğun tesiriyle silahını çıkarır beni vururdu onu anladım . Güvenlik geldi, amcayı sakinleştirdiler. Akabinde bana ‘beyaz kod verecek misin?’ dediler Ben de hayır diyerek şikayetçi olmadım. Sonra çocuğa bakan hekim geldi, tedavisini yaptığı çocuğa ilaç yazıp meskenine gönderdi. O amca övüne övüne tabibin yakasına yapışmasam ilgilenmeyeceklerdi diye düşünüyordur tahminen bundan eminim. Artık yaşadığı haklı gurur ile hayatın sürdürüyor dışarıda bir yerde. Tabi ben de yarattığı meslek nefreti umurunda değildir.
Sizce acil servislere sahiden tedaviye gereksinimi olan hasta beşerler mı geliyor?
- Kesinlikle hayır. Şöyle bir istatistik vereyim; çalıştığım kentteki müracaat sayısını nüfusa bölünce her gün bir kentin nüfusunun %1.2’si, ayda da %36’sı hastaneye başvuruyor. Her üç beşerden biri her ay hayatı yahut organı tehdit eden acil olacak bir olay nasıl yaşabilir ki?
- Boğaz ağrısı için tabibin üzerine yürünen ve polise bile küfür edilen bir ortamda, acil servise müracaatların birçoklarının aslında acil olmadığını düşünmemek için bir sebep yok.
- Hayır, çok büyük bir kısmı acil değil. Esasen benim tek istediğim, acil serviste, acil olmayan hastalara ‘acil durum düşünülmedi deyip hastayı taburcu etmek.’
- Yaşadığımız bir sürü berbat olay olmak ile bir arada bunların oluşma sebebi ise çabucak işlerinin halledilip gitmek istemlerinden kaynaklanıyor. Müracaatların birçok nitekim tedavi muhtaçlığı olan değil şikayeti uzun vakittir olan aslında polikliniklerde tedavi edilmeleri gerekir