Anayasa Mahkemesi, “Hiçbir estetik kıymeti olmayan, yalnızca cinsel dürtüleri harekete geçirmek gayesiyle yazılmış, hayvani hislere sürükleyen” argümanlarıyla hakkında dava açılan Guillaume Apollinaire’nin ‘Genç Bir Don Juan’ın Maceraları’ kitabını söz özgürlüğü kapsamında kıymetlendirdi. 10 yıla kadar mahpusu istenen yayıncıya tazminat ödenmesine karar verdi.
Sel Yayıncılık, İtalyan asıllı Fransız şair, muharrir ve sanat eleştirmeni Guillaume Apollinaire’nin romanını ‘Genç Bir Don Juan’ın Maceraları’ ismiyle 2009 yılı Ocak ayında bastı ve yayımladı. Akabinde İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Basın Ofisi kitabı incelemeye aldı.
‘KİTAP, HALKIN CİNSEL DİLEKLERİNİ TAHRİK EDİCİ NİTELİKTE’
Bilirkişilerin hazırladığı raporda şu tabirlere yer verildi:
“Adı geçen kitap hiçbir estetik pahası olmayan, yalnızca cinsel dürtüleri harekete geçirmek gayesiyle yazılmıştır. Bedii hislerden çok okuyanları hayvani hislere sürükleyen toplumun ar ve haya hislerini incitir niteliktedir. Bahsi geçen yapıttaki sözlerin sanatsal ve edebi manası yoktur, kolay, sıradan ve bayağıdır. Bu haliyle kelam konusu kitabın içeriği müstehcen, halkın ar ve haya hislerini incitici yahut cinsel dileklerini tahrik ve istismar edici niteliktedir.”
YAYINEVİ MÜDÜRÜ, HAKİM ORTAĞI VE TERCÜMAN HAKKINDA KAMU DAVASI AÇILDI
Rapor üzerine yayınevi müdürü ve hakim ortağı İrfan Sancı ve çeviri eden Reşit İmrahor hakkında kamu davası açıldı. Mahkeme, Küçükleri Muzır Neşriyattan Muhafaza Konseyi ve Galatasaray Üniversitesi Fransız Lisanı ve Edebiyatı kısmından toplam 3 kişilik uzman heyetine rapor hazırlattı. Muhafaza Konseyi raporuna nazaran hikaye kahramanı, “hiçbir kıymet sistemini dikkate almayan disiplinsiz, seks bağımlısı”, “ruhsal ve pisikolojik sıkıntıları olan” bir tipti.
Galatasaray Üniversitesi’nden iki akademisyen ise romanı, bütünü itibariyle gerek anlatım özellikleri açısından, gerekse de sanatsal nitelikleri açısından aşkı ve cinselliği tanıtıcı nitelikte edebi bir yapıt olarak tanımladı. Akademisyenlerin raporuna nazaran, Batı edebiyatında tabuları reddeden bir süreç başlatan müellif sadece Fransız edebiyatı için değil çağdaş dünya edebiyatı için de öncü nitelikli, yenilikçi ve cüretkar bir sanatçıdır.
YARGITAY, BERAAT KARARINI BOZDU
Mahkeme sonuçta beraat kararı verdi. Fakat beraat kararı Yargıtay’da bozuldu. Yine yargılama sonunda kovuşturmanın ertelenmesine ve 3 yıl kontrollü özgürlük kararlarının uygulanmasına karar verildi. Yayıncının öbür müracaatları da reddedilince Anayasa Mahkemesi’ne kişisel müracaatta bulundu.
İrfan Sancı, müracaat dilekçesinde kitabın edebi bir eser olduğunu, bu yapıtın yayımlanması nedeniyle yargılanmasının hukuk devleti unsuruna ters olduğunu, hakkında beraat kararı verilmesi gerekirken kovuşturmanın ertelenerek, 3 yıl kontrole tabi tutulmasının tabir özgürlüğünü, bilim ve sanat özgürlüğü ile çalışma özgürlüğünü ihlal ettiğini sav etti.
”CİNSEL’ İBARESİYLE MÜDAFAA SAĞLANMIŞ’
Yüksek Mahkeme, yaptığı inceleme sonunda değerlendirmelerde bulundu:
“Mevcut müracaata mevzu kitap üzere edebi yapıtları yaratan, basan ve yayımlayan şahıslar fikir ve görüşlerin yayılmasına değerli bir katkıda bulunmaktadır. Hasebiyle da sanatsal eserler demokratik bir toplum için büyük kıymet taşır.
Sanatsal çalışmalar birden fazla kere birden fazla manaya gönderme yapar ve bu sebeple de sanatsal çalışmaların ortaya koyduğu ileti çarçabuk tespit edilemeyebilir. Yorumu da şahıslara nazaran farklılaşabilir.
Açıklanan ve yayılan bir niyetin içeriğinden yahut kullanılan birtakım kavramlardan hareketle şahıslar ve toplum açısından değerli-değersiz yahut yararlı-yararsız biçiminde ayrıştırılması, subjektif ögeler içerdiğinden tabir özgürlüğünün keyfi biçimde sonlandırılması tehlikesi doğuracaktır.
Kitabın kapağında yer alan ‘CİNSEL’ ibaresi bir muhafaza sağlamıştır. Öte yandan kitapta bireylerin sakınmalarına fırsat bırakmayan fotoğraf yahut çizim üzere tasvirlere de yer verilmemiştir.
Koruma şurasının müracaata bahis kitabın çocuklar için ziyanlı olacağı görüşüne prestij edildiğinde alınması gereken daha hafif önlemler bile alınmamışken müracaatçının dünyaca ünlü bir muharririn Avrupa edebiyatı mirasında yer alan bir yapıtını Türkçe olarak yayımlaması nedeniyle on yıla kadar hürriyeti bağlayıcı bir ceza tehdidi ile karşı karşıya bırakılmasının demokratik toplumda ne mecburî bir muhtaçlığı karşıladığının ne de orantılı olduğunun kabul edilmesi mümkündür.
Dolayısıyla müracaatçının söz özgürlüğüne yapılan müdahale demokratik toplum sisteminin gereklerine uygun olarak nitelendirilemez.”
AYM SÖZ ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İHLAL EDİLDİĞİNE KARAR VERDİ
Anayasa Mahkemesi şu kararı kurdu:
- İfade özgürlüğünün ihlal edildiğine ait tezin KABUL EDİLEBİLİR olduğuna,
- Kararın bir örneğinin ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için tekrar yargılama yapılmak üzere mahkemeye gönderilmesine,
- 13 bin 500 TL manevi tazminat ödenmesine,
- Kararın bir örneğinin Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’na ve Adalet Bakanlığı’na gönderilmesine,
OYBİRLİĞİYLE karar verildi.