Süleyman Turna
Dilek Görmez, Aşk İçin Ölmeli kitabının akabinde, İnkılâp Kitabevi etiketiyle raflardaki yerini alan Aşka Özür Diletmem isimli yeni romanıyla geçtiğimiz günlerde tekrar okurlarının karşısına çıktı. Görmez, okuru tekrar bildiği topraklarda gezdiriyor, fakat bu sefer farklı bir yeri işaret ediyor.
İlk romanında bir aşk üçgenini mevzu edinen ve aşkın bir insanın hayatını cennete çevirebildiği üzere cehenneme de çevirebileceğini anlatan Görmez, yeni romanında aşkın güzelleştirici gücüne dikkat çekiyor. Üstelik tıpkı birinci romanının başkarakteri Zehra üzere, bu kitabındaki Ada isimli karakteri de binbir sıkıntıyla uğraşmak durumunda buluyor kendini.
“Kadınların birbirine miras bıraktığı iki şeyden biri; dar vakitler ve hayal kırıklığı. Annemden bana kalanın yalnızca iri kahverengi gözler olduğunu düşünmek aptallık olurdu. Annem… Anne… Ne bilinmez bir söz. Ne acılı bir kavram. İçine milyarlarca mana sığıyor. Yeryüzünde kaç anne varsa, insan ya da hayvan, her biri için başka mana kazanıyor anne. Her bir annede manası değişiyor. Benim içinse bir söz, kendisinden öteki bir söz; yara!”
Aşka Özür Diletmem, Dilek Görmez, İnkılap Yayınları, 2022. ‘SUSMAK BAYANLAR İÇİN ÖLÜMCÜLDÜR’
Ada ve Toprak’ın serüveni bu ve her serüven üzere içinde makus insanları cirit attığı, güzellerin türlü zahmetle boğuştuğu tansiyonlar sunuyor bize. Bu tansiyonların ortasında filizlenen aşksa o kadar kritik ve o kadar kırılgan bir yerde duruyor ki sevdalıları karanlık kuyulara atabileceği üzere oradan çıkarabilecek de bir güce sahip.
Kabaca pahalandırmak gerekirse; romanın temel sorunu de aslında bu kırılganlıklar ve acılar üzerinden şekillenir. Tıpkı hayat üzere. Çünkü insan her ne kadar dileklerine kavuşmak için koşturup dursa da içinde bir yerde onu tabana çeken de ileri fırlatan şey de acıları olur.
Ada bilhassa ailesinden yana önemli badireler çekerek büyümüş biri. Lakin bu pek varsayım edebileceğiniz şeyler değil, çünkü Ada’nın annesi çok keyifli bir ailede büyümesine, her şeye sahip olmasına karşın daima beceriksizlikle, saftirik olmakla itham edilir. Tam da bu yüzden okul çağında, 15-16 yaşlarında apar topar evlendirilir, lakin ithamlar latifeyle karışık devam edince olaylar tamamıyla gerilmeye başlar.
Ada işte bu türlü bir atmosfere doğar. Annesinin hudut krizleri geçirdiği, kendini odalara kapayıp intihara teşebbüs ettiği bir dünyaya… Münasebetiyle daima onunla ilgilenmek durumunda kalır, kendi tabiriyle “annesinin annesi” olur. İsminin Ada olması da zati bundan ötürüdür. Annesi şöyle der onu doğurduğunda: “İsmini ben koyayım, Ada diyelim. Ada, daima yalnız. Onu yalnızlığımdan yarattım zira.”
Ada yıllar sonra annesinin daima hayalini kurduğu, lakin bir türlü gidemediği o sıcak kente yerleşip orada yaşamış, lakin artık dönmeye karar vermiştir. Hastadır Ada, çok hastadır. Bu yüzden geriye dönmek, bütün dağınık modüllerini bir ortaya toplayıp tabiri caizse görkemli bir vedaya imza atmak için gaza basar.
ACILARIN ÇİZDİĞİ ÜÇÜNCÜ YOL
Başarılı olmak dışarıdan her ne kadar büyük bir sabır ve cüret formunda görülse de içeride birçok vakit büyük bir yıkım ve bencillik taşır. Bunu da fakat o şahısların yakınları fark ederler. Toprak işte bu türlü biridir.
Okulda tanışıp âşık olduğu sevgilisiyle evlenip çocuğa çocuğa kavuşmuş ve tertipli bir hayat sürmeye başlamıştır Toprak. Kulağa çok hoş geliyor değil mi? İçerideyse bunun yansıması apayrıdır; yalnızlık, tahammülsüzlük ve meyyit bir sevda…
Toprak eşi Sibel ve çocuklarıyla tatile çıkar, fakat daha otelin girişinde başlayan tartışmalardan bunalıp birden bir şirket otomobiline atlar ve kendini yola vurur. Nereye gittiğinin de farkında değildir üstelik ve bu bilinmez yol onunla Ada’nın yollarını bir formda kesiştirir.
Nereye gittiği bilen bir bayan olan Ada ve nereye gittiğini umursamayan bir adam olan Toprak… Kendini bulmaya çalışan bir bayan olarak Ada ve kendini kaybetmeye çalışan bir adam olarak Toprak…
Neredeyse taban tabana zıt olan bu iki insanı birbirine yakınlaştıran şeyse hayata karşı duydukları eksiklikler ve acılardır. Geçmişinde yaşadığı ailevi dertler yüzünden büyük travmalar yaşayan Ada, “sıcak şehre” yerleşerek hem annesinin isteğini gerçekleştirmiş hem de acılarından kaçmaya çalışmıştır, lakin insanın acılarından kaçarak kurtulması mümkün müdür hiç? Bu yüzden Ada Eskişehir’e dönerken aslında geçmişine hakikat bir seyahate çıkmış olur. İnsanın hafızası yerle bağlıdır birden fazla vakit. Ada her adımda geçmişini tekrar hatırlar ve bu yüzleşme ona kendini makûs hissettirse de bu zorunluluktan kaçamaz.
Toprak’la olan rastlaşmaları ve ardından duygusal olarak bir yola girmeleri ikiliye apayrı bir perspektif sunar. Ne geçmişin acıklı anıları ne geleceğin tasa dolu sürprizleri onların ellerini ayaklarını bağlayabilir artık. Birbirlerine ilaç olmak tam da bu demek değil midir?
GÜVENLİ ALANLARIN SORGUSU
Dilek Görmez bu iki insanın ilgi ivmesini epey derinlik bir formda kaleme alır. Olay kurgusu da buna endeksli olarak süratli gelgitlerden oluşurken biz hem karakterleri daha derinlikli biçimde anlarız hem de kendimizi romana daha kolay formda kaptırırız.
Görmez’in bir öteki tercihi de kitabı birinci tekilden yazmasıdır sanıyorum. Lakin bu birinci tekil yalnızca bir karaktere ilişkin değil. Ada ve Toprak isimlerinden oluşan kısımlarda, ismi geçen karakter kendi ağzından romanı kaldığı yerden anlatmayı sürdürür. Böylelikle biz de yalnızca tek bir karakterin bakış açısına sıkışmadan, her ikisini de anlayarak yolumuza devam ederiz.
Aşka Özür Diletmem, her ne kadar aşkın gücüne yönelik bir kitap olsa da aileyi ve arkadaşlığı da sorgulayarak bize farklı çatışmalar sunmayı da unutmaz. İnsanın bu dünyada en güvendiği şeylerin başında gelen aile, arkadaşlık ve aşk bir sürü imtihandan geçirilince aslında şunu anlarız; kendimizi en rahat ve en inançlı hissettiğimiz yerler bile yeri gelir cehennemden farksız olabilir.