Üretimi artırmadan krizden çıkılamayacağını söyleyen Bartu Soral, dışa bağımlılığın yüksek olduğu kesimlerde yatırımların bir an evvel yapılması gerektiğini vurguladı.
Enflasyondaki artışla birlikte Türk Lirası’ndaki erimenin engellenememesi, gözleri iktisat idaresine çeviriyor. Başta ABD olmak üzere merkez bankalarının faiz artışları hızlandırılırken, iktidarın bu noktada ne yapacağı merak ediliyor. Türkiye’nin probleminin faiz olmadığını söz eden Kalkınma Ekonomisti ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı eski Müdürü Bartu Soral, pek çok sorunun bir ortada olduğunu, bunların yalnızca faizle çözülemeyeceğini söyledi.
KEYFİNİ BEKLEYEMEZ
Bir üretim krizi yaşandığını vurgulayan Soral, dışa bağımlılığın yüksek olduğu dallarda yatırımların bir an evvel yapılması gerektiğini kaydetti.
Soral, “Türkiye Cumhuriyeti özel bölümün keyfini bekleyecek durumda değil. Biz bu sineması bir sefer daha, siyah beyaz seyretmiştik. 1923’te başladı sinema, 1930’a geldiğimizde baktı ki Mustafa Kemal Atatürk özel dal yatırım yapmıyor, halbuki Türkiye’nin çok acil fabrikalara gereksinimi var, adım atıldı. Üretmek, dış alımı durdurmak zorundaydı. 10 yılda, 1930’dan 1940’a kadar 44 fabrika kuruldu” dedi. Petrokimya bölümünden örnek veren Soral, “TÜPRAŞ’ı, Petkim’i, Petrol Ofisi’ni Devlet Planlama Teşkilatı 1960’larda entegre bir sistem olarak planladı, yatırımını yaptı. Zira petrokimyanın hammaddesi naftadır. Petrokimya naftayı 1’e alır, işler 5’e satar. Yani kârlılığı çok yüksek bir sektör” dedi.
Bartu Soral
Teknoloji üretecek beyinler yetiştirilmiyor
PISA’da 50’nci sırada olan ve dünyanın birinci 500 üniversitesinde okulu olmayan Türkiye’nin bir eğitim sorunu olduğunu söyleyen Bartu Soral, teknoloji üretecek beyinlerin yetiştirilmediğini belirtti. Türkiye’nin emek ağır kesimlerde dış ticarette kâr ettiğini söz eden Soral, “Teknoloji açığını kapatmadan istersen faizi bin baz puan artır, sonuç değişmez” dedi. Türkiye’nin bir yol haritasının olmadığını da kaydeden Soral, “Önümüzdeki 5-10 yılda hangi bölümlerde bölgesel ve global rekabete gireceğiz? Başı kesik tavuk üzere yönetilen bir ekonomi” diye konuştu.
Mustafa Kemal Atatürk Sümerbank Basma Fabrikası açılışı sonrası fabrikayı gezerken. 09.10.1937
Atatürk planlama aklıyla hareket etti
Neoliberalizmin Türkiye’yi 1980’den beri teslim aldığını tabir eden Bartu Soral, kamu kurumlarının çok uluslu şirketlere satılmasının dayatıldığını söyledi. “Ekonomi dediğimiz şey, kıt kaynakların gerçek kaynaklara yönlendirilmesidir” diyen Soral, önümüzdeki 12 ayda dış borca 180 milyar doları anapara ve faiz, 40 milyar dolar da cari açık olmak üzere 220 milyar dolar ödeneceğini hatırlatarak, şöyle konuştu: Bu kadar dış borç aldınız. Pekala, bu dış borcu yaratan tesisleri neden yapmadınız, ithalata mahzur olmadınız? Kendisini Amerika’nın neoliberalizmine kaptırmayan planlama aklı ne yapar? Atatürk işte onu yaptı.”
TÜRKİYE’NİN İKTİSADINI FABRİKALARLA ŞAHA KALDIRDI
Atatürk, demirden şekere, dokumadan çimentoya kadar her sanayi kolunda çok sayıda fabrika yaptırdı. Pek çok alanda ülkenin dışa bağımlılığını bitirdi. Türkiye’nin iktisadını şaha kaldırdı.
10 yılda 450 milyar dolar gitti
TÜPRAŞ, Petkim ve Petrol Ofisi’nin ortasındaki entegre sistemin evvel parçalandığını, sonra özelleştirildiğini anlatan Bartu Soral, şöyle konuştu: “Mükemmel bir işletme modeliyle karşımıza çıkacak dendi. Sonuç, Petkim özelleştirilirken ne kadar üretim yapıyorsa bugünkü artışı yüzde 5 ve iç piyasanın petrokimya gereksiniminin yalnızca yüzde 15’ini karşılayabiliyor. Bu sebeple güçten sonra Türkiye’nin en büyük ithalatı petrokimyayadır. 10 yılda 450 milyar dolar toplam ödeme yapıldı.”
Yüzlerce fabrika, milyonlarca metrekare arazi satıldı
1986’da başlayan özelleştirmeler, 2002 yılında hızlandı. AKP’nin iktidara geldiği tarihe kadar yalnızca 8 milyar dolarlık özelleştirme yapılmıştı. Lakin AKP iktidarları periyodunda Türkiye’nin en bedelli fabrikaları birer birer elden çıkarıldı. 2002-2022 ortasındaki AKP hükümetleri periyodunda toplam özelleştirme ölçüsü 63 milyar doları geçti. Yüzlerce fabrika, sanayi tesisi, maden ocağı, liman, baraj ve kömür santrali satıldı. Bu devirde yalnızca fabrikalar özelleştirilmedi. Tıpkı vakitte en bedelli topraklar de özelleştirmelerden hissesine düşeni aldı. Son 20 yılda en az 300 milyon metrekare Hazine yeri de tıpkı halde özelleştirildi. Kamunun elinde çok az kurum kaldığı için, AKP son devirde Ege ve Akdeniz kıyılarındaki bedelli Hazine topraklarını de satışa çıkararak kaynak yaratmaya çalışıyor.
ATATÜRK YAPTI
