EFNAN ATMACA- Türkiye İş Bankası Yönetim Kurulu Lideri Adnan Bali’nin annesi ve babasının anısını yaşatmak kütüphaneye dönüştürdüğü Gaziantep Islahiye’deki Sabiha-Aziz Bali İlçe Halk Kütüphanesi, Sunay Akın’ın Cumhuriyet’in saklı kahramanlarının hikayelerini bir ortaya getirdiği “Koyu Mavi Memleket Kumaşı” isimli kitabının tanıtımına konut sahipliği yaptı.
Kitaptan evvel mesken sahibinden bahsetmek gerekiyor. Sabiha-Aziz Bali İlçe Halk Kütüphanesi, 61 yıl boyunca cezaevi olarak kullanılan binanın dönüştürülmesiyle oluşturuluyor. Adnan Bali’nin doğup büyüdüğü mesken çabucak cezaevinin yakınında. Annesi Sabiha Bali, eşinin Almanya’ya çalışmaya gitmesi nedeniyle beş çocuğunu tek başına yetiştiriyor. Okumayı çok seviyor. Bali annesini anlatırken “Evimizde bizim kütüphane dediğimiz bir kitaplığımız vardı. İlçenin çocukları konut ödevini yapmak üzere evimizdeki kitaplığa gelirdi. Annem çok okurdu. 1970’li yıllarda duvarda gaz lambası varken annemin Kemal Tahir’in ‘Devlet Anası’nı okuduğu gözümün önündede” diyor. 2019’da annesini kaybettikten sonra onun anısını yaşatmak için ne yapabileceğini düşünürken aklına kitap geliyor. İlçede nereyi kütüphane yapabiliriz diye araştırırken sonradan boşaltılan cezaevini dönüştürme imkânı doğuyor. Ve artık burası bir kütüphane. En hoşu kısmı de çocuklara ayrılan salon. Bali, Akın’ın kitap tanıtımında burayı gezerken ve konuklara anlatırken gözleri doluyor. “Şimdi burada küçük çocukları ders çalışırken gördüğümde kendimi son derece müsterih hissediyorum. Bu yerin bu biçimde yaşaması, bir çocuğun bile hayatına dokunma, fark yaratma ihtimali her şeye değer” diyor. Buranın daha evvel bir cezaevi olduğunu hatırlatmak için bir koğuş olduğu üzere korunmuş, böylece yaşanalara ortak ediyor ziyaretçilerini yer. Bugün artık koğuşlar okuma ve atölye çalışmları olarak kullanılıyor. Bali, “Açtığınız her kütüphane kapattığınız bir hapishane manasına gelebilir” diyor.
Sunay Akın’ın Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları etiketiyle yayımlanan kitabı “Koyu Mavi Memleket Kumaşı” en manalı burada tanıtılabilirdi. Akın da bu sebeple duyduğunu memnuniyeti belirtiyor: “Bir ülkenin en kıymetli zenginliği, bu kütüphaneye ismini veren Sabiha Hanım, Aziz Beyefendi üzere insanlarıdır. Pek çok olanaksızlık içinde bir Anadolu bayanının okuması, kitaplara bu kadar kıymet vermesi, bizim en büyük gücümüzdür. Bir ülkenin zenginliği insanıdır. İnsan aklı ise okuyarak, bilgiyle yükselir”. Türkiye’yi bayanların yönetmesini teklif ediyor sonra ve çok daha başarılı olacaklarının altını çiziyor.
Kitap Mustafa Kemal Atatürk’ün Cumhuriyeti neden kültür üzerine kurduğunu anlatıyor ve cephelerin yanı sıra cephe dışındaki bâtın kahramanlıkları yansıtan birçok hikayeyi okura sunuyor. Atatürk’ün “Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür” kelamını anımsatan Sunay Akın, “Kültürü temel yapmazsak hiçbir şeyi yanlışsız yönetemeyiz. Toprak altındaki fay sınırlarından gökyüzündeki yıldızlara kadar hepsini yönetmek için kültürü temel yapmak, bilgiyi üretmek ve bilgiye hâkim olmak gerekir” kelamlarıyla sürdürüyor konuşmasını. Cumhuriyet’in saklı kahramanlarının hikayelerini anlatırken, bize sanatın ve kültürün bağımsızlıkla muadil tutulduğu bir mirası devraldığımızı bir sefer daha hatırlatıyor.
Cumhuriyetin bilinmeyen kahramanları
“Koyu Mavi Memleket Kumaşı”, Çanakkale Savaşı’nı cephede resimleyen ressamlarımızı, Latmos Dağı’ndaki mağara fotoğraflarını, Gülcemal gemisinin burnuna çizilen köpükleri, Yaşar Kemal ve Arif Dino’nun Paris Garı’ndaki bekleyişlerini, Pendik’te bir konutta ortaya çıkan Exupéry fotoğrafını, Mustafa Pilevneli’nin Kaşinozaki Feneri’nin yanındaki müzede sergilenen tablosunu, Vedat Günyol’un elinden geçen Ferhan Şensoy’dan birinci, Sait Faik’ten son bir hikayeyi ve daha pek çok ilgi cazibeli kıssayı mevzu alıyor. Kitaba ismini veren ise 1933’te Ankara’nın Kazan köyünün muhtarı seçilen, 1935’te de birinci bayan milletvekillerimizden biri olarak TBMM’nin sıralarında oturan Satı Çırpan’ın hikaye oluyor.