Baas Partisi ve Esed rejiminin 13 yıllık bir uğraşın akabinde 8 Aralık 2024’te yıkılmasıyla birlikte yeni devir için birinci adımlar atılıyor. İhtilal sonrası Devlet Başkanlığı yetkilerini kullanan Ahmed Şara, Geçiş Hükümeti’nin kurulmasının akabinde bütün Suriyeli kümelerin iştirakiyle oluşturulacak bir Ulusal Diyalog Kongresi’nin yakın vakitte Şam’da toplanacağını bildirdi. Şara, bu noktada Suriye’de Mart 2011’de başlayan halk ayaklanmasına birinci günden itibaren katılan Kürtlerin, Suriye halkının ayrılmaz bir modülü olduğunu belirterek Kürtlerle de diyalog kurulacağını söz etmişti. Buna karşılık, Suriye’nin kuzeydoğusunda Kürtlerin yoğunlukta yaşadığı bölgelerde 2012 yılından beri aktif olan terör örgütü PKK’nın Suriye kolu PKK/YPG, süreç içerisinde ABD’nin de dayanağını alarak buradaki hakimiyetini güçlendirdi. Kürtlerin, Esed rejimine karşı ihtilale katılmasını sağlayan Müstakbel Partisi önderi Meşal Temo üzere aktivistlerin rejim tarafından öldürülmesi ise örgütün buradaki hakimiyetinin önünü açarken öteki yandan muhalif Kürt kümelerin PKK/YPG ve Esed rejiminin baskısı nedeniyle dağılmasına sebep oldu. İhtilal sonrası Kürtlerin içinde bulunduğu durumu ve taleplerini Meşal Temo’nun kardeşi Avukat Rüstem Temo ve Suriye Kürt Ulusal Meclisi (ENKS) Üyesi Abdullah Serhan Kedo, Yeni Şafak’a anlattı.
Suriyeli Kürtlerin rejime karşı organize olmasında hem 2004’te Kamışli’de başlayan isyan sürecinde hem de 2011’de başlayan ihtilal sürecine kıymetli roller oynayan Kürt aktivist Meşal Temo, 7 Ekim 2011’de rejim tarafından suikastla öldürüldü. Suikasttan sonra bölgede aktifliğini giderek artıran terör örgütü PKK’nın muhalif Kürtlere baskılarını artırdığını belirten Avukat Rustem Temo, “Örgüt, Esed rejiminin formülleriyle Kürtleri terörize ediyordu. Bu baskılar, sadece Müstakbel Partisi’nin değil öteki tüm muhalif Kürt kümelerin dağılmasına ve birçoklarının yurt dışına kaçmasına sebep oldu” dedi. Buna karşın PKK/YPG dışındaki öteki Kürt kümelerin kendilerini söz etme gücünün bilhassa rejimin çöküşünden sonra hâlâ olduğuna değinen Temo, “Kürtlerin taleplerinin Suriye halkının kalan kısmıyla tıpkı olduğuna inanıyorum. Kürtlerin PKK tarafından bastırılmış olan büyük çoğunluğunun bölünmeyi istemediği nihaidir. Kürtler, gelecekte kapsayıcı, çok sesli ve her kısma eşit aradaki Suriye devletinde yaşamayı istiyor” sözlerini kullandı.
Suriyeli Kürtlerin, terör örgütü YPG’nin ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile ilintilenmesinin kabul edilemez olduğuna vurgu yapan Rüstem Temo, “Esed rejiminin devrilmesi ve İran’ın bölgeden çekilmek zorunda kalmasının akabinde PKK/YPG terör örgütünün de gücü kalmadı. ABD’nin terör örgütü DEAŞ’ı mazeret ederek örgüte verdiği dayanak, örgütün ömrünü uzatarak Türkiye’yi provoke etmeyi amaçlıyor. Kürtlerin yoğunluklu olduğu bölgeler hâlâ örgütün işgali altında. Münasebetiyle Esed rejiminin bir öteki versiyonu olan bu örgüt de tıpkı rejim üzere Suriye’den çıkarılmalıdır” talebinde bulundu.
Suriye’de Esed rejiminin devrilmesinden sonra Suriyeliler ortası bir diyalog ve 2254 sayılı BMGK kararı başta olmak üzere memleketler arası kararlar çerçevesinde bir siyasi geçiş olması gerektiğine dikkati çeken ENKS Üyesi Abdullah Kedo ise “Suriye’nin asli ögelerinden biri olan Kürtler, 1957’den beri baskıcı idareye karşı uğraş ediyor. O günlerden beri eşit ve demokratik bir rejim içinde ulusal haklarını talep eden Kürtler, Suriye ihtilaline de birinci günden itibaren katıldı” diye konuştu. Suriye’de Kürtlerin, Arapların, Türkmenlerin ve Süryanilerin yanı sıra öbür dini kümelerin da iştirakiyle bir siyasi geçiş sürecinin olması gerektiğini belirten Kedo, “Yeni Anayasa’da Kürt kimliğinin tanınması ve ulusal haklarının Kürtlere verilmesi gerekiyor” değerlendirmesini yaptı.
Yeni Şam yönetiminin lideri Ahmed Şara’nın, Kürtlerin Suriye halkının ayrılmaz bir modülü olduğu istikametindeki cümlelerine de değinen Kedo, “Geçmişte bu cins cümleleri Esed rejimi de kurmuştu. Kıymetli olanın kelamlar değil fiillerdir. Münasebetiyle Kürtler, yeni periyotta kendilerine yönelik ırkçı ve siyasi ayrımcılığın sona ermesini bekliyor. Kürtlerin talepleri, Anayasa’da da haklarının teminat altına alınmasıdır” formunda konuştu.
Yeni Şafak’a yaptığı değerlendirmelerde Türkiye’nin Suriye ihtilali sürecindeki rolü hakkında da konuşan Rüstem Temo, “Türkiye, hem devlet hem de halk seviyesinde 13 yıl boyunca Suriye halkına büyük bir dayanak verdi. Milyonlarca Suriyeliyi topraklarında konuk eden Türkiye’nin, özgürlük sonrası çok daha büyük bir rol oynaması gerekiyor. Suriye’deki terör örgütlerinin mağlubiyete uğratılması gayretlerinde olduğu üzere ticari bağlantılarda de Türkiye’nin etkin rolüne muhtaçlık var. Türk iş adamları, özgürlük sonrası tekrar imar ve sanayi çalışmalarına yatırımlarıyla dayanak vermeli” dedi.