Duygu Çelik
Diyarbakır Galeria Sitesi’nde günlerce enkaz altında kalan ölümsüz Dengbêj Mihemedê Nenyasî için…
Bütün kitapları enkaz altında kalmış bir cahilin yazısıdır bu. Bütün tırnak içlerini bir gecede kaybetmiş bir insan müsveddesinin karalaması: Times New Roman, single space, iki yana yaslı… Bu yazı, bir yas kilamının en lisan bilmez yerinden çevirisidir, telifsiz. Ve birinci sarsıntıda yıkılmaya müsaittir. Lütfen bu yazıyı okurken “hissederseniz” bir şeyler merdivenlere koşmayınız, asansöre binmeyiniz. Mümkünse atanızdan kalma anksiyetenizi de sarsıntı çantanıza koymayı unutmayınız. Bu yazının yer katının kolonları kesildi, tamamını okumadan lütfen ölmeyiniz.
6 Şubat 2023, Saat: 04.17, merkez üssü Kahramanmaraş, Pazarcık.
6 Şubat 2023, Saat:13.24, merkez üssü Kahramanmaraş, Elbistan.
Xulxulandin…
Bir dengbêjin “ötekinin ölümü”ne dair nefes becerisi… Bir elini kulağına dayıyor dengbêj. Anlatıyor… Anlatmak; mevtin Levinasçı “yanıt verme yoksunluğuna” karşı bir pasif direniş. Anlatmak; Heideggerci “ölmek zorunda olmaya” karşı bir var-olmak-zorundalık. Anlatmak; Epikürosçu bir sobe! “Ben varsam vefat yok; mevt varsa ben yokum”.
Xulxulandin…
Bir dengbêjin “kendi ölümü”ne hakikat an an eksilen nefesi… Bir elini kulağına dayıyor dengbêj. Anlatıyor… Titriyor sesi, sarsılıyor bellek… Halbuki deniz kabuklarıyla dolu bir tarih inşa etmedik mi “tek yürek”? Kaç sefer yıkıldı konutlarımız? Acılarımızın artçıları acılarımızdan büyük olmaz sandık, ciğerimizi yakmaz sandık da o denli olmadı be xwişka min(1): Bu kaçıncı “Ez qurbanê. Cîgera min şewitî”?(2) Bu kaçıncı utanç duyma hali “ötekinin insan” olma haline karşı? “Kendi insan” olma haline dair acil muhtaçlık listesini paylaşıyorum ey fani! Yaz! En az bir dengbêj!
Xulxulandin…
Bir dengbêjin vefatı… O’nun nefesinde bir belleğin vefatı… Mevt…
. 15 Şubat 2023, Bir “Ax!”ın merkez üssü olarak Diyarbakır.
Dengbêj Mihemedê Nenyasî’nin bir eli kulağında. Anlatıyor… Başka dengbêjlerden farklı… Gözlerini aça aça… Göğsünü öne veriyor, dinleyin diyor. Canlı… Sesi canlı… Eli canlı… Sonra… Enkaz altında kalıyor günlerce… Bu xulxulandin değil Xale Mihemme! Bu deprem! Bu utanç! Birbirine sarılmayı unutan insanların ülkesinde canlılığın sıcaklık yitimi, bir kibir olarak hipotermi… Senin sesin artık bir öbür dengbêjin nefesine nefes… Kelam uçar Xalê Mihemme! Uçar da yanan bir ciğerin yangınını söndürür… Sen anlattın Xalê Mihemme! Yeterli ki…
Xulxulandin değil bu!
Yıkılsın dünya! Xweda jî cîgera wan bişewitîne!(3)
Times New Roman, single space, iki yana yaslı… Ne çok yas…Yaslan birbirine ey fani! Sarıl! Bak işte devrildi tekrar cümleler… Xale Mihemme’nin öldüğü günden sonra… Bu yazının enkazından -bu cümleye kadar gelen sen dahil- bir şey “hisseden” kimse kurtulmadı…
Dipnotlar:
Xulxulandin: Dengbêjlerin kilam anlatımlarında gırtlak titretmesi. Belleğin sesteki tezahüründeki sarsıntı.
1. Kız kardeşim.
2. Kurban olurum. Ciğerim yandı.
3. Allah da onların ciğerini yaksın!